Enterpreneur Media, Inc. çalışanları tarafından yayınlanan  “Kendi İşimizi Kurun” adlı kitap, sizi önce yeni bir iş kurarken atacağınız kritik adımlar konusunda yönlendiriyor; sonra da bir iş sahibi olarak geçireceğiniz ilk üç yılda ihtiyaç duyabileceğiniz desteği sunuyor. Aşağıda yer alan özette, yazarların üzerinde durduğu ve halen çalışmakta olan bir şirketi satın almadan önce yanıt almanız gereken soruları içeren ayrıntılı bir liste yer alıyor.
Eğer satın almayı düşündüğünüz bir şirket varsa, karar vermeden önce önemli bazı noktalara dikkat etmeniz gerekir. Şirketi dikkatle inceleyin ve aşağıdaki soruların yanıtlarını almaya çalışın. Alacağınız yanıtlar,  söz konusu şirketin sağlam bir yatırım olup olmadığını belirlemenize yardımcı olacaktır.
1. Şimdiki iş sahibi şirketini neden satmak istiyor?
2. Şirketin büyüme potansiyeli var mı, yoksa satışlarında azalma mı görülüyor?
3. Eğer şirket düşüşteyse, sizin girişiminizle kurtulması ve başarıya ulaşması mümkün mü?
4. Şirketin mali durumu sağlam mı? Denetimden geçmiş yılsonu hesaplarını gördünüz mü? En son mali tablolarını incelediniz mi? Son beş yılın vergi beyannamelerini incelediniz mi?
5. Tüm iş bağlantılarının belgelerini gördünüz mü?
6. Şirket halen ya da daha önce resmi kurumlar tarafından inceleme altına alınmış mı? Eğer alınmışsa, söz konusu incelemenin bugünkü durumu nedir? Geçmişteki incelemelerin sonuçları ne olmuş?
7. Şirketin halen yürüyen bir davası var mı? Ya da daha önce olmuş mu? Varsa, dava halen ne durumdadır? Ya da önceki dava nasıl sonuçlanmış?
8. Şirketin herhangi bir borcu veya alacağı var mı? Varsa, bunlar nereden kaynaklanıyor ve miktarları nedir?
9. Şirket alacaklarından vadesi geçmiş olanların oranı nedir? Tahsil edilemeyen alacaklar için yıllık yazılan zararın miktarı nedir?
10. Şirketin düzenli olarak hizmet verdiği müşterilerin sayısı nedir?
11. Bu işin pazarını kimler oluşturuyor? Müşterilerin yerleşim bölgesi neresidir? (hepsi sizin bölgenizden mi, ülke içinden mi, yoksa tüm dünyaya yayılmış mı?)
12. Şirketin satışları sezonlara göre değişiyor mu?
13. Satış cirosunun büyük bir kısmını sağlayan herhangi bir müşteri var mı? Eğer varsa, şirket bu müşteri olmadan da ayakta kalabilir mi? (Müşteri portföyünüz ne kadar geniş olursa, bir miktar müşteri  kaybından o kadar az etkilenirsiniz. Ama verdiğiniz hizmet bir tek müşteriye dayalıysa, o müşteriyi kaybetmeniz şirketinizin sonu olabilir.
14. Şirket ürün ya da hizmetlerini nasıl pazarlıyor? Rakipleri de aynı yöntemleri mi kullanıyor? Hayır ise, rakiplerin kullandıkları yöntemler nelerdir? Bu yöntemler onlara ne kadar başarı sağlıyor?
15. Şirketin herhangi bir ürün ya da hizmeti pazarlamak için sahip olduğu özel hakları var mı? Varsa, bu hakları satın almış mı? Şirket sahibinin bu hakları size devredebileceğini gösteren herhangi bir yazılı kanıt var mı?
16. Şirketin herhangi bir patentli ürünü var mı? Varsa bu ürünler hangileridir? Bu ürünlerin brüt satışlardaki oranı ne kadardır?  Şirket satışına sahip olunan patentler de dahil olacak mı?
17. Şirketin mal, malzeme ve diğer ihtiyaçları birçok tedarikçiden mi karşılanıyor, yoksa bu ihtiyaçları karşılayabilecek sadece birkaç tedarikçisi mi var? Şu anki tedarikçiyi kaybedecek olursanız, bu durum şirketi nasıl etkileyebilir? Bu ihtiyaçlarınızı başka bir yerden aynı kalite ve fiyatla temin etmeniz mümkün olur mu?
18. Şirket ürünleri arasında zamanla talebi azalacak ya da modası geçebilecek olan var mı? İş geçici bir hevese mi hitap ediyor?
19. Şirketin pazar payı ne kadar?
20. Şirket ne tür bir rekabetle karşı karşıya? Bu rekabete karşı nasıl başarılı olabilir? Şirketin rakipleri son dönemde değişti mi? Örneğin işini kapatan rakipleri var mı?
21. Şirket sizin gerekli gördüğünüz tüm donanımlara sahip mi? Bazı donanımların yenilenmesi ya da eklenmesi gerekecek mi?
22. Şirketin şu anki stoklarının değeri ne kadardır? Bu stokları kullanabilecek misiniz, ya da bunlar düşündüğünüz ürün grubu ile uyumlu mu?
23. Şirkette kaç personel çalışıyor? Bunların pozisyonları nedir?
24. Çalışanlara ödenen ücretler yüksek mi, ortalama düzeyde mi, yoksa düşük mü?
25. Şirketin personel değişim oranı yüksek mi? Öyleyse, neden?
26. Şirket çalışanlarına ne tür haklar sağlıyor?
27. Üst düzey yöneticiler şirkette ne kadar zamandır çalışıyor?
28. Şirket sahibinin değişmesi, personel değişikliğine neden olacak mı?
29. Şirket için kilit noktada olan çalışanlar kimler?
30. Şirket personeli arasında herhangi bir sendikaya üye olan var mı?

Kaynak: Entrepreneur